Το Netflix αποφάσισε να ξαναπροβάλλει "Φιλαράκια" και έγινε χαμός από ενθουσιασμό. (Βλέπεις, δεν υπάρχει στις τηλεοράσεις όλου του κόσμου ένα Star που να τα παίζει σε repeat εδώ και δεκαπέντε-είκοσι χρόνια). Μαζί με τον ενθουσιασμό βέβαια, οι τηλεθεατές τα είδαν, τόσα χρόνια μετά, από μια άλλη οπτική γωνία και τώρα έχουν αναστατωθεί ότι τα αστεία με τα οποία γελούσαμε μέχρι τώρα ήταν άκρως σεξιστικά και οι χαρακτήρες κάργα ομοφοβικοί.

Όλα αυτά βέβαια τα διαπίστωσαν οι Millenials, οι σημερινοί εικοσάρηδες-εικοσιπεντάρηδες, που έχουν μάθει ότι τα πάντα πλέον πρέπει να είναι politically correct. Βρίσκουν απαράδεκτα τα αστεία για το βάρος της Μόνικα όταν ήταν στο Λύκειο, την αντιμετώπιση του πατέρα του Τσάντλερ που είναι γκέι και έχει δικό του τρανς σόου, το ότι ο Ρος ταράχτηκε όταν είδε ότι ο γιος του παίζει με μια Barbie και το γεγονός ότι η Ρέιτσελ προσέλαβε κάποιον για βοηθό της χωρίς αυτός να έχει τα απαιτούμενα προσόντα, μόνο και μόνο γιατί τον γούσταρε. Έχουν άδικο λοιπόν;

Αν το δεις έτσι, όχι δεν έχουν άδικο. Και εμένα, για παράδειγμα, με είχε χαλάσει που ο Ρος δεν ήθελε με τίποτα να προσλάβει άντρα-νταντά για την κόρη του. Και ούτε το επιχείρημα ότι πρόκειται για αστεία λέει κάτι, καθώς το αστείο είναι ο πιο ύπουλος τρόπος για να διαμορφώσεις συνειδήσεις.

Αλλά το θέμα είναι ότι τα "Φιλαράκια" πρωτοπαίχτηκαν το 1994 και ολοκληρώθηκαν το 2004 -μιλάμε για μια εντελώς διαφορετική εποχή. Και δεν μπορούμε να κρίνουμε ένα έργο / μία σειρά / ένα καλλιτεχνικό δημιούργημα αν δεν λάβουμε υπ' όψιν την εποχή και τις συνθήκες μέσα στις οποίες γεννήθηκε. Γιατί, αναλόγως, πρέπει να επαινέσουμε τα "Φιλαράκια" που έδειξαν έναν λεσβιακό γάμο (σε επεισόδιο που απαγορεύτηκε σε πολλά μέρη τούτης της γης), που έδειχναν τον γιο του Ρος, τον Μπεν, να μεγαλώνει με δυο μαμάδες και που ακούστηκε για πρώτη φορά ever στην τηλεόραση η λέξη "περίοδος"(!).

Συνεπώς, όχι απλώς δεν έχει νόημα να δαιμονοποιήσουμε -ή να απορρίψουμε- τα "Φιλαράκια" και οποιαδήποτε άλλη σειρά και ταινία που τα αστεία τους δεν ταυτίζονται με τα σημερινά, αλλά είναι και ανόητο. Ο κόσμος προχωρά, εξελίσσεται, αλλάζει -αν έπρεπε κάθε ώρα και στιγμή να αναθεματίζουμε τις επιλογές του χθες, θα ήμασταν μερικά μίζερα εκατομμύρια στη γη. Μπορούμε να το δούμε το πράγμα από τη θετική σκοπιά του: ότι ο κόσμος μας κάνει μερικά βήματα μπροστά και αρχίζει να αποδέχεται ως αυτονόητα πράγματα που μέχρι πριν λίγα χρόνια αποτελούσαν αντικείμενο γέλωτα.

Αλλά για να φτάσουμε πραγματικά σε αυτή τη φάση -να αποδεχόμαστε δηλαδή πράγματα που μέχρι χθες ήταν ανήκουστα, όπως η πλήρης αποδοχή των ομοφυλόφιλων, των αλλοεθνών και των αλλόθρησκων ή η ισότητα των φύλων- θα πρέπει δυστυχώς να γίνουμε υπερβολικοί. Να περάσουμε στο άλλο άκρο από αυτό που ήμασταν μέχρι πρότινος, ώστε να μπορέσει να επέλθει κάποια στιγμή η ισορροπία. Ίσως δεν είναι το σωστό, αλλά ίσως και να μην υπάρχει άλλος τρόπος. Αλλά τα "Φιλαράκια", που μας έχουν διασκεδάσει όσο καμιά άλλη σειρά ever στη μικρή οθόνη, ε ας τα αφήσουμε στην ησυχία τους.

Το ΣΚΑΙ ξεκίνησε -υποτίθεται- ως ποιοτικό κανάλι που στηριζόταν στην ειδησεογραφία και την ενημέρωση. Αρκετά χρόνια μετά έχει πάρει την απόλυτη κατρακύλα και τελικά ούτε ενημέρωση προσφέρει ούτε ποιότητα. Με το Survivor ήρθε και αποτελείωσε την εικόνα του, ξαναβάζοντας μας να παρακολουθούμε reality, λες και είμαστε ακόμα στη δεκαετία του 2000.

Το Survivor μπαίνει κι αυτό στη μακρά λίστα με τα θεάματα που θέλουν ντε και καλά να σου κάνουν το μυαλό κουρκούτι και να σε έχουν να απασχολείσαι με βλακείες. Κανονικά, δε θα χρειαζόταν καν να ασχοληθούμε με αυτό -μιας και υπάρχουν ήδη ένα σωρό ακόμα εκπομπές έτοιμες να λιώσουν κάθε υγιές εγκεφαλικό μας κύτταρο-, αλλά οι διαστάσεις που πήρε το Survivor 1 δημιουργεί όσο να πεις έναν προβληματισμό για το τι βλέπουν οι Έλληνες τηλεθεατές.

Έχουμε στα αλήθεια τόση ανάγκη να παρακολουθούμε κάτι που δεν μας προσφέρει πνευματικά τίποτα μα τίποτα απολύτως; Και είναι τόσο άδειες οι ζωές μας που τις γεμίζουμε με ένα τρίωρο καθημερινά με το reality αυτό; Και βλέπουμε μετά στο καπάκι και άλλη εκπομπή που σχολιάζει τα όσα έγιναν στο reality; Αλήθεια τώρα, δεν έχουμε με τίποτα άλλο να ασχοληθούμε;

Θα μου πεις, είναι κακό να βλέπω κάτι ανάλαφρο όταν είμαι κουρασμένος από τη δουλειά / πιεσμένος από τις υποχρεώσεις / θλιμμένος από τα προβλήματα μου ή την ανεργία μου; Όταν δεν έχουμε πνευματικό αντίβαρο, ναι, ίσως είναι και κακό.

Έχουμε ένα έθνος με χίλια προβλήματα, οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά. Διανύουμε μια περίοδο που οι παγκόσμιες ισορροπίες αλλάζουν και ο πλανήτης μοιάζει έτοιμος να εκραγεί. Η ευκταία αντίδραση θα ήταν να αφυπνιστούμε, να ενημερωθούμε, να γίνουμε πιο δραστήριοι, πιο εφευρετικοί, πιο ανοιχτόμυαλοι. Να παρακολουθούμε τις εξελίξεις, να διαβάσουμε βιβλία, να μάθουμε καινούργιες δεξιότητες, να έρθουμε πιο κοντά με άλλους ανθρώπους.

Αντ' αυτών, σηκώσαμε τους ώμους ψηλά και δεχτήκαμε ακόμα πιο εύκολα την αδράνεια μας. Έχει γίνει κλισέ πλέον να λέμε ότι -και- εξαιτίας της πνευματικής μας ένδειας φτάσαμε εδώ που φτάσαμε, αλλά είναι αλήθεια. Η ευμάρεια των προηγούμενων ετών μάς έκανε απρόθυμους να ασχοληθούμε λίγο και με το πνεύμα μας και η μιζέρια του σήμερα μάς έκανε ακόμα πιο τεμπέληδες.

Το Survivor από μόνο του δεν είναι κακό -κακό είναι αυτό που αντιπροσωπεύει: την απόλυτη αποχαύνωση του Έλληνα. Κοινώς, εδώ ο κόσμος καίγεται και η γριά χτενίζεται. Κι αν το μυαλό μας έχει πολλές σκοτούρες για να καθίσουμε να διαβάσουμε κανένα βιβλίο ή να δούμε καμιά καλή ταινία, ας κάνουμε κάτι άλλο για να χαλαρώσουμε: ας βγούμε μια βόλτα, ας βρεθούμε με φίλους, ας ακούσουμε μουσική. Οτιδήποτε άλλο μοιάζει ειλικρινά πιο ωφέλιμο.

Πριν μερικές μέρες έγινε η απονομή των Χρυσών Σφαιρών και όλο το Χόλυγουντ περπάτησε στο κόκκινο χαλί ντυμένο στα μαύρα προσπαθώντας έτσι να κάνει μια δήλωση για τις γυναίκες ηθοποιούς που παρενοχλήθηκαν από μέλη του κόσμου του θεάματος, αλλά και να στηρίξει γενικά τα απανταχού θύματα παρενόχλησης. Με το σύνθημα "Time's up" άντρες και γυναίκες εναντιώνονται στη σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας και όχι μόνο.

Ωραίο σαν ιδέα, ωραίο σαν υλοποίηση, ωραίο σαν πρόθεση. Θα ήταν βέβαια πιο πρακτικό αν δεν είχαν προηγηθεί όλα αυτά τα χρόνια σιωπής γύρω από το θέμα της σεξουαλικής παρενόχλησης στο Χόλυγουντ και δεν έβγαιναν όλες τώρα να λένε #metoo όταν ξέσπασε το σκάνδαλο με τον παραγωγό Γουάινστιν. Αλλά κάλλιο αργά παρά ποτέ.

Κακά τα ψέματα, οι celebrities επηρεάζουν. Επηρεάζουν για ρούχα, για μαλλιά, για φαγητά, για τάσεις της μόδας γενικά. Ακόμα και άθελα τους δίνουν το καλό ή το κακό παράδειγμα. Και ευτυχώς υπάρχουν πολλοί εκεί στο Χόλυγουντ που και ανθρωπιστικές δράσεις κάνουν και χρήματα διαθέτουν και ιδρύματα για κοινωφελείς σκοπούς ανοίγουν.

Θα ήταν άδικο βέβαια να τους αναθέσουμε τέτοιο βάρος. Η κοινωνική ευαισθητοποίηση και δράση είναι υποχρέωση όλων μας, όχι μόνο όσων έχουν μια οποιουδήποτε είδους εξουσία ή δημόσια εικόνα. Αλλά έστω κι έτσι, ας γίνει η αρχή!

Έχει ταράξει πολύ τώρα τελευταία τους κύκλους των σινεφίλ η είδηση ότι θα είναι μαύρος ο ηθοποιός που θα ερμηνεύσει τον Αχιλλέα στη σειρά "Τροία" του BBC. Πλήθος Ελλήνων έχει αναστατωθεί και κάνει λόγο για βιασμό της ιστορίας μας και διαστρέβλωση των γεγονότων.

Καταρχάς να πούμε ότι η Ιλιάδα δεν είναι ιστορία. Μπορεί να υπάρχει κάποια ιστορική βάση, αλλά το σίγουρο είναι ένα: η Ιλιάδα είναι ένα ποίημα, ένα λογοτεχνικό έργο, κοινώς μυθοπλασία. Επομένως, δεν μπορούμε να κάνουμε λόγο για βιασμό της ιστορίας. Εντάξει, ναι, ο Αχιλλέας ενδεχομένως να ήταν ιστορικό πρόσωπο και να ήταν ένας πολύ γενναίος πολεμιστής που πήρε μέρος στον πόλεμο εναντίον της Τροίας και δεδομένου ότι καταγόταν από την Φθία (ας πούμε τη σημερινή Λάρισα) μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα σχεδόν πως αν όντως υπήρξε δεν ήταν μαύρος.

Έχει όμως καμιά σημασία; Εννοώ πως όταν κάνουμε τέχνη, οι ήρωες και τα γεγονότα υπερβαίνουν του μεγέθους τους και γίνονται σύμβολα, έννοιες, ιδέες, γίνονται φορείς πάνω στους οποίους πατούν οι θεατές / αναγνώστες για να βρουν εκεί τον δικό τους εαυτό και να αντλήσουν τα δικά τους μηνύματα. Αυτό δεν είναι τέχνη από καταβολής κόσμου; Επομένως, ο Αχιλλέας δεν είναι πλέον ο Αχιλλέας - το ιστορικό πρόσωπο, αλλά η προσωποποίηση της γενναιότητας και της τιμής και η ενσάρκωση του ιδεώδους της δόξας και του πολεμικού πνεύματος. Από αυτήν την σκοπιά, έχει καμιά σημασία λοιπόν πώς είναι εξωτερικά;

Εντάξει, ούτε κι εμένα μου αρέσει να βλέπω μαύρο τον Αχιλλέα, όχι γιατί έχω κάτι με τους μαύρους, αλλά γιατί αν ο Αχιλλέας καταγόταν από τον ελλαδικό χώρο είναι απίθανο να ήταν κάτι άλλο από λευκός, όπως δε θα μπορούσε, παραδείγματος χάριν, να είναι σαν Κινέζος.

Αλλά το θέμα μας δεν είναι πώς ήταν στα αλήθεια ο Αχιλλέας. Το θέμα μας είναι ότι οι ταινίες έχουν διαστρεβλώσει κατά καιρούς ένα σωρό πρόσωπα, φανταστικά και ιστορικά, και δεν είδα ποτέ να ταράζεται κανείς. Στην ταινία "Braveheart", για παράδειγμα, συγκινηθήκαμε όλοι με το ρομαντικό ειδύλλιο του επαναστάτη Σκωτσέζου πρωταγωνιστή με την πριγκίπισσα της Αγγλίας, συγκίνηση που δεν άλλαξε ούτε όταν μάθαμε πως η συγκεκριμένη πριγκίπισσα ήταν στην πραγματικότητα ανήλικη όταν έζησε ο Γουάλας, συνεπώς δεν υπήρξε κανένας μοιραίος έρωτας μεταξύ τους. 'Η να μην ξεχνάμε πως η Ιουλιέτα ήταν, σύμφωνα με τον Σαίξπηρ, δεκατρία χρονών, εγώ όμως ποτέ δεν έχω δει Ιουλιέτα κάτω από δεκαοχτώ. Όλα αυτά δε δείχνουν ότι τέχνη προσαρμόζεται ανάλογα με τους σκοπούς της; Αυτός δεν είναι ο ρόλος της;

Εμένα άλλο θα με ενοχλήσει στην περίπτωση της "Τροίας": αν διαστρεβλωθεί το πνεύμα της Ιλιάδας. Βλέπεις, η Ιλιάδα είναι ένα έργο πολεμικό, όμως είναι πάνω απ' όλα ένα έργο με ήθος, με ευγένεια, ανωτερότητα, πίστη σε υψηλά ιδανικά. Δεν είναι απλώς ένας πόλεμος ανάμεσα σε δύο αντιπάλους, είναι πολύ περισσότερο μια σύγκρουση που γίνεται για ζητήματα τιμής. Πνεύμα που δε διατηρήθηκε ούτε στο ελάχιστο στην ταινία "Τροία", στην οποία οι Έλληνες ήταν χοντροί, άσχημοι και κακοί και οι Τρώες λεπτεπίλεπτοι, ευγενικοί και όμορφοι και η όλη υπόθεση καθορίστηκε από ένα love story, υπερβολικό -σε σχέση με το κείμενο- μέχρι εκεί που δεν πάει. Όμως εκεί δεν ενοχλήθηκε κανείς, γιατί ο Αχιλλέας ήταν ξανθός, όμορφος με φέτες και έπαιρνε τις γκόμενες δυο-δυο.

Σε τελική ανάλυση, δεν είναι πασιφανές ότι η επιλογή του μαύρου Αχιλλέα έγινε μεταξύ άλλων για εμπορικούς λόγους; Και όπως φαίνεται, η παραγωγή τα κατάφερε περίφημα, μπράβο της. Ειδάλλως, η σειρά θα είχε περάσει σχεδόν απαρατήρητη.

Οκ, τους καταλαβαίνω κι αυτούς που ταράζονται. Έναν Όμηρο έχουμε και έναν Παρθενώνα και αισθανόμαστε ότι κάποιος πάει να βάλει το χέρι του στα ιερά ιδανικά μας. Μερικοί όμως, αντί να ταράζονται και να γράφουν λογύδρια στο fb, ας διαβάσουν καλύτερα την Ιλιάδα. Και την Οδύσσεια. Και λίγο Πλάτωνα και Αριστοτέλη. Και ας δούνε και καμιά αρχαία τραγωδία. Έτσι διαφυλάττονται τα ιδανικά.

Ακόμα δεν μπήκε το 2018 και ήδη γίνονται πραγματάκια. Πρώτη είδηση εδώ και μέρες είναι φυσικά η χρέωση της πλαστικής σακούλας στα σούπερ μάρκετ, είδηση που έχει προκαλέσει συζητήσεις και συζητήσεις.

Εντάξει, και μένα δε μου αρέσει να πληρώνω 4 λεπτά για τη σακούλα που θα βάλω μέσα τα ψώνια μου. Αλλά είναι τόσο τρομερό το έξοδο; Αν κάνεις δηλαδή ψώνια για πενήντα-εξήντα ευρώ, θα σκεφτείς τα 20-30 λεπτά που θα δώσεις για τις σακούλες; Δεν είναι λοιπόν οικονομικό το θέμα. Σίγουρα δηλαδή δεν είναι, την ίδια στιγμή που δίνουμε ένα σωρό λεφτά για τα τσιγάρα μας, τα ταβερνάκια μας, τα κομμωτήρια μας, τα ταξιδάκια μας.

Το θέμα δεν είναι αν χρεώνεται ή όχι η πλαστική σακούλα. Το θέμα είναι ότι στην Ελλάδα δεν περνάει κανένα μέτρο αν δε συνοδεύεται παράλληλα από πρόστιμο ή κάποια μορφή χρέωσης. Αν σου έλεγαν να χρησιμοποιείς όσο το δυνατόν λιγότερες πλαστικές σακούλες γιατί επιβαρύνεται το περιβάλλον, τι θα έκανες; Ω, για μισό λεπτό, αυτό σου το έχουν πει ήδη! Εσύ όμως συνεχίζεις να χρησιμοποιείς 400 πλαστικές σακούλες ετησίως!

Προφανώς, το επιχείρημα του περιβάλλοντος δεν είναι τόσο ισχυρό, ενώ τα 4 λεπτά μάλλον θα κάνουν δουλειά, όπως έχει αποδειχτεί από αυτό που συνέβη σε άλλα κράτη της Ευρώπης όταν άρχισε η χρέωση της σακούλας.

Το ίδιο βέβαια συμβαίνει σε όλα. Έπρεπε να αρχίσουν να πέφτουν πρόστιμα για να εφαρμοστεί εν τέλει ο αντικαπνιστικός νόμος στους κλειστούς χώρους -όσο και όπου εφαρμόστηκε τέλος πάντων. Πρέπει να φοβάσαι ότι θα σε πιάσουν στο αλκοτέστ για να μην πιεις τα άντερα σου ή ότι θα φας κλήση αν ξεπεράσεις το όριο ταχύτητας.

Και, για να το πάμε πιο μακριά, έπρεπε να ακριβύνει η βενζίνη ή να σου μειωθεί ο μισθός για να σταματήσεις να παίρνεις το αυτοκίνητο παντού και να αγοράσεις ένα ρημαδοποδήλατο. Ή να μπούνε κολωνάκια στους δρόμους για να μην διπλοπαρκάρεις. Τέτοιοι είμαστε.

Οπότε, αντί να συζητάμε για τις πλαστικές σακούλες, ας συζητήσουμε καλύτερα για την σκανδαλώδη έλλειψη παιδείας μας και την παιδιάστικη συμπεριφορά μας σε οτιδήποτε αφορά τη βελτίωση της υγείας μας, της κοινωνίας μας και της ποιότητας της ζωής μας.